سید ابراهیم علیزاده: گاهی بد نیست به جای اینکه اتفاقی رخ دهد و آن موضوع پیگیری شود قبل از وقوعش، احتمال رخ دادن آن اتفاق بررسی شود تا اگر اتفاقی رخ داد و دیگر یافتن مسئولان مربوطه غیرممکن شد، بتوان به سخنان آن ها مراجعه و با استناد به سخنان سابقه شان وضعیت را رصد کرد. یکی از این اتفاقات، حوادث ناشی از کار است که به خصوص در معادن کشور رخ می دهند و حادترین شکل آن یعنی کشته شدن کارگر، جدای از هزینه های سنگین آن برای خانواده اش، چهار میلیارد تومان برای آن واحد هزینه خواهد داشت (طبق اعلام مدیر سابق اداره بازرسی کار وزارت کار) و به گفته وزیر سابق کار نیز چهار درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور صرف جبران خسارات ناشی از کار می‌شود. با این ارقام ( جدای از ارزش جان هر انسانی) خیلی راحت می توان به ارزش اقدامات برای جلوگیری از حوادث ناشی از کار در معادن پی برد و از آنجایی هم که بهترین منبع برای بررسی وضعیت ایمنی معادن کشور معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنایع و معادن است، سراغ او می رویم. محمد سمیعی نژاد با دیدگاه خاص خودش در حالی که از وضعیت ایمنی معادن کشور اطمینان می دهد، تقصیر حوادث ناشی از کار منجر به فوت را بر گردن اشتباهات فردی می اندازد که توسط کارگرانی که حتی آموزش دیده اند رخ می دهند. وی در این مورد تصریح می کند که حوادث ناشی از کار منجر به فوت، به دلیل اشتباهات تکنیکی و طراحی نبوده و فقط اشتباهات فردی بوده است. وی هرچند در مورد حوادث ناشی از کار در معادن کشور آماری ارائه نمی کند اما اعلام می کند که این روند کاهشی بوده است و در سال گذشته فقط یک انفجار در معدن باب نیزو اتفاق افتاد که این اتفاق موجب شد تعداد کشته های حوادث ناشی از کار در معادن کشور تقریبا با سال قبلش برابری کند. وی علت آن حادثه را هم که منجر به فوت 12 کارگر شده بود، بی احتیاطی بیان می کند. این سخنان معاون وزیر صنایع شاید از سویی خیال ها را آسوده کند که دیگر کمتر شاهد وقوع اتفاقی در معادن کشور خواهیم بود اما از سویی دیگر به نوعی نپذیرفتن مسئولیت حوادث ناشی از کار در معادن هم تلقی می شود که کارگران این بخش بدانند باید با احتیاط بیشتری کار کنند.

 *برای بالا بردن وضعیت ایمنی معادن کشور تاکنون چه اقداماتی انجام داده اید؟

با توجه به استانداردهایی که دنبال می کنیم، از سال گذشته بازرسی هایی در رابطه با بخش معادن توسط سازمان نظام مهندسی با توجه به قراردادی که منعقد شد در حال انجام است. علاوه بر این، در تمام قراردادهایی که شرکت های دولتی با بخش معادن منعقد می کنند تاکید بر این است که تاییدیه ای از سازمان صنایع و اداره کار استان ها در مورد رعایت تمام موارد ایمنی در معادن بیاورند تا بخش ایمنی آن ها مورد تایید باشد. به خصوص در بخش زغال تاکید داریم هیچ گونه قراردادی در رابطه با تحویل زغال با بخش خصوصی منعقد نشود مگر اینکه تاییدیه سازمان صنایع و اداره کار استان ها صادر شده باشد.

*این به دلیل آن است که میزان خطرپذیری زغال بیشتر است؟

بله. معمولا مواد زیرزمینی ما زغال سنگ هستند و به دلیل سستی لایه ها و اینکه روش های استخراج آن ها به صورت دستی است و همچنین ماهیت زغال و گازسوزی بالایی که دارد، خطر این بخش بیشتر است. چون رگه های ما از ضخامت کم برخوردار هستند و در رابطه با مکانیزه کردن این لایحه ها کشور ایران با مشکل مواجه است و قابل مکانیزه نیستند. معادنی مثل طبس هم که قابل مکانیزه بودند کاملا مکانیزه شده و مواد آن توسط ماشین استخراج می شود.

*این مواردی که به آن ها اشاره کردید باعث کاهش حوادث ناشی از کار در معادن کشور شده است؟

بله. با توجه به آمارهایی که در بخش ایمنی معادن داریم، می توانیم بگوییم استانداردهای بین المللی ما دارد رعایت می شود و تمام حوادثی هم که پیش آمده حوادثی فردی بوده اند. به عبارتی این حوادث به علت رعایت نکردن مسائل ایمنی که قبلا توسط کارفرما یا مسئولان مربوطه آموزش داده شده بود، بوده است.

*یعنی حوادث ناشی از کار منجر به فوت به دلیل اشتباهات شخصی بوده است؟

شخصی و اشتباهات فردی بوده است. اشتباهات تکنیکی و طراحی نبوده و فقط اشتباهات فردی بوده است.

*با توجه به این موضوع، آموزش یا برنامه ای هم برای این در نظر گرفته اید؟

چهار سال است که از طریق سازمان توسعه و نوسازی صنایع معدنی ایران و مرکز آموزش و پژوهشی این سازمان، آموزش هایی به بخش خصوصی داده شده است و کلاس های آموزشی ای در استان ها در بخش معدن برگزار کرده ایم.

*وزارت کار هم در این موضوع نقشی داشته است؟

وزارت کار در این رابطه به خصوص مسئولان ایمنی را مورد ارزیابی قرار می دهد و تا این افراد تاییدیه ای در رابطه با تکمیل آموزش ها نداشته باشند به ما اجازه نمی دهند که حکم مسئول فنی در بخش معدن را برای آن ها صادر کنیم.

*از سازمان های بین المللی مانند سازمان بین المللی کار خدماتی برای جلوگیری از حوادث ناشی از کار مثل آموزش هم ما داریم؟

بله. ما در بعضی مواقع آموزش های بین المللی داریم که به اقتضای زمان این کار انجام می شود.

*به صورت مشخص نگفتید حوادث ناشی از کار کشور در بخش معدن چقدر است؟

باید این آمار را به تن بگیریم که به ازای هر تن تولید چقدر حادثه داریم اما این رقم را اکنون ندارم.

*روند چگونه بوده است؟ کاهش یافته است؟

روند کاهشی بوده است. در سال گذشته فقط یک انفجار در معدن باب نیزو اتفاق افتاد که این اتفاق موجب شد تعداد کشته های حوادث ناشی از کار در معادن کشور تقریبا با سال قبلش برابری کند.

*خبر دارید که آیا دیون این کارگران فوت شده پرداخت شده است یا نه؟

پرداخت دیون آن ها با بیمه و کارفرما است، چون بخش خصوصی است. وزارت صنایع در رابطه با دیه هیچ نقشی ندارد و ما می توانیم ضریب امنیتی را بالا ببریم. در طول کار و تولید نیز وزارت کار باید مسئول ایمنی را چک کند و وزارت صنایع بر روش های طراحی که روز اول سازمان نظام مهندسی ارائه داده تا با این روش ها مواد معدنی استخراج شوند، نظارت می کند. به عبارتی کار وزارت صنایع نظارت بر روش های ایمنی تولید است.

*در آن اتفاق معدن باب نیزو نتایج نهایی بررسی شما از علت وقوع چه بود ؟

علت حادثه تصاعد ناگهانی گاز و بی احتیاطی کارگران و در نهایت رخ دادن انفجار بود. در آن اتفاق گاز پشت لایه جمع شده بود و چون آن جا یک معدن گازخیز بود، وقتی کارگر داشت کار می کرد این حفره آزاد می شود و یک دفعه به صورت آنی عیار گاز بالا می رود و تهویه هم چون در نقطه کور بود، جواب گو نبود و در این شرایط کوچکترین جرقه مثلا برخورد یک چکش با سنگ خرده هم به معنای انفجار است.

*تعداد کشته ها در آن حادثه چقدر بود؟

12 نفر بودند که هفت نفر در یک انفجار فوت شدند و پنج نفر دیگر هم در حال کمک کردن بودند که به دلیل گاز گرفتگی جان خود را از دست دادند.علت آن هم باز بی احتیاطی بوده است.